Vek od ujedinjenja srpske crkve u Sremskim Karlovcima

Sremski Karlovci značajni su i za Srpsku pravoslavnu crkvu, jer je ovde, pre tačno stotinu godina, obnovljena srpska patrijaršija, odnosno ujedinjene su pokrajinske u današnju Srpsku pravoslavnu crkvu. Baš u ovom dvoru je uz Beograd i Pećku patrijaršiju, ustoličen i patrijarh novoobnovljene SPC.

Na istom mestu, kao i pre 100 godina, obnovljen tron na kome je sedeo prvi patrijarh ujedinjene crkve, arhiepiskop beogradski i mitropolit Srbije, Dimitrije. 154 godine pre toga, srpski narod je bez jedinstvene crkve i njenog poglavara. Nakon što su Turci 1766. godine ukinuli Pećku patrijaršiju nastaju pokrajinske crkve, a pravoslavni Srbi rasejani su u šest crkvenih oblasti.

"I one su se same po sebi rukovodile. Nije bilo zajedničarenja, nisu imali poglavara crkve. Tamo gde je poglavar crkve, tamo je jedinstvo", kaže vladika Vasilije, episkop sremski.

Stvaranjem Kraljevine SHS, stekli su se uslovi i za ujedinjenje crkve. Episkopi svih crkvenih oblasti okupljaju se na četiri konferencije, a baš u Sremskim Karlovcima, na Dan Sabora Srba svetitelja, u nedelju 12. septembra 1920, proglašavaju ujedinjenje SPC i njeno uzdizanje u stepen patrijaršije.

Karlovačka mitropolija izabrana je za ovaj događaj jer je jedan od najjačih stubova razjedinjene crkve, sa posebnim stepenom autonomije i svojim patrijarsima.

Patriharh je ustoličen i u Beogradu, a zatim i 1924. godine u Pećkoj patrijaršiji, uz prisustvo Aleksandra Karađorđevića, jednog od inicijatora ujedinjenja. Pre ovog čina i njemu, ali i obnovljenoj SPC, bilo je potrebno priznanje i drugih crkva.

"Kao prva u tom procesu je svakako bila Carigradska patrijaršija, onda je ona odgovarajućim dokumentom koji se zove Tomos prihvatila tu odgovarajuću stvarnosti", kaže Jovan Milanović, rektor Bogoslovije u Sremskim Karlovcima.

Tomos je stigao 1922. godine i zato ove SPC obeležava dva značajna datuma, proglašenje patrijarha i dobijanje Tomosa.