Poreklo imena "Milosrdni anđeo"

Operacija, čiji je zvanični naziv "Allied Force" odnosno "Saveznička snaga" od trenutka ulaska NATO trupa na Kosovo i Metohiju, juna 1999. godine, promenila je naziv u "Joint Guardian", što u slobodnom prevodu znači "Zajednički zaštitnik".

Ali, čak i kada bismo koristili metaforičan izraz "Anđeo čuvar", ne zna se tačno kako postao - "Milosrdni anđeo".

Jedna verzija kaže da je zabunu uneo tadašnji kineski predsednik Đijang Cemin.

Naime, američka komponenta koja je činila "Savezničku snagu" zvala se "Plemeniti nakovanj" (Noble Anvil).

Cemin je, navodno, tokom posete Italiji marta 1999. napravio grešku u izgovoru i tako je "noble anvil" postao "noble angel".

No, "noble" i dalje nije "blizu" reči  "merciful".

Treća teorija poreklo naziva dovodi u vezu sa imenom britanskog humanitarnog konvoja, koji je aprila 1998. godine posetio Kosovo.

Misija, je u medijima nazvana i "Operacija anđeo", od  britanskog originala "Operation Angel's mission of mercy" (Bi-Bi-Si).

Ali, to nije sve.

Bojan Dimitrijević sa Instituta za savremenu istoriju objašnjava da je tadašnja srpska propaganda ili ministarstvo informisanja, iskoristilo taj naziv da ga proširi za čitavu operaciju napada na SRJ.

Interesentno je da se i u obrazlaganju tužbe, iz maja 1999. godine, koju je SRJ podnela Međunarodnom sudu pravede protiv članica NATO koje su učestvovale u bombardovanju, koristi izraz  "Plemeniti anđeo" (Noble angel).

"Saveznička snaga" i "Milosrdni anđeo"

Sam naziv "Saveznička snaga" trebalo je da naglasi savezništvo u godini kada je NATO proslavljao pola veka postojanja i kada su primljeni novi članovi.

"Saveznička snaga" je jedini termin koji poznaju zvanični dokumenti NATO-a, dok je "Milosrdni anđeo" za njih nepoznanica.

Različito imenovanje jednog istog događaja postalo je samo izvor nesporazuma u komunikaciji.

"Ja sam učestvovao u razgovorima koji su bili stručni između naše i američke vojske oko iskustava rata 1999. godine. Oni se prosto nisu prepoznavali kad su naši predstavnici koristili taj naziv za tu operaciju ili kad su koristili još neke od termina koje je tadašnja propaganda usadila ljudima u glavu, čak i onima koji su profesionalci. Tako da sam tu video da se govori o istoj stvari, oni to zovu na jedan način, mi na drugi i onda tu već nastaje nesporazum", priseća se Dimitrijević.

Opšte mesto kao istorijska činjenica

Uprkos svemu, naziv "Milosrdni anđeo" postao je ne samo opšte mesto, nego i istorijska činjenica.

Tako se u udžbeniku istorije za osnovce navodi da je "posle neuspelih pregovora u Rambujeu i Parizu ... usledila agresija NATO-a" i da je "operacija 'Milosrdni anđeo' trajala od 24. marta do 10. juna 1999. godine".

"U našoj modernoj istoriji to nije prvi slučaj da je neka propagandna stvar postala opšte mesto i čak ušla u udžbenike. Samo posmatranje Drugog svetskog rata ili nekih skorijih događaja su na mnoge načine iskrivljeni došli u javnost i udžbenike zato što politika ima uticaj na istoriju i istoriografiju i zato što se u Srbiji politički diskurs često nastavlja u istoriji. S druge strane, postoji i jedna tendecija da našu istoriju kreira lični doživljaj istorije i nešto što je paraistorija, publicistika", ocenio je Dimitrijević.

Propaganda i mitologija

Svedoci smo koliko nam je koristi ili štete donelo iskrivljeno ogledalo kroz koje smo posmatrali istoriju u proteklih pola veka. U vezi sa poslenjim, kako da Dimitrijević naziva, "ratom", dodatni problem je stvaranje mita, što su činile obe strane.

"Propagandni napori obe strane bili su veoma jaki", podsetio je Dimitrijević.

"Tako na zapadu imate mit da je rat bio zbog humanitarne katastrofe i navodnog genocida na Kosovu, što uopšte nije tačno, a kod nas imate ovu sugerisanu priču o intenzivnom otporu i svim događajima koji su bili. I onda i tu priču o 'Milosrdnom anđelu' kao jednoj potpuno netačnoj stvari."

Sva ta propaganda mogla je da deluje logično samo u tom vremenu.

Vlast je imala cilj da mobiliše javnost, što joj je lakše polazilo za rukom ako se posebno podvuče cinizam naziva akcije.

Međutim, prenesena u istoriju, ta propaganda vrlo je štetna. Zato bi, naglašava Dimitrijević, trebalo da se ponude relevantni odgovori o samoj suštini događaja, o njegovoj političkoj i vojnoj prirodi.

I, za početak, da se pojedini događaji nazivaju pravim imenom.