Sabor SPC – od Kosmeta do vakcinacije dece

Pod predsedništvom patrijarha Irineja, 9. i 10. maja održane su prve saborske sednice u samom manastiru, da bi Sabor nastavio sa radom u Patrijašijskom dvoru u Beogradu od 11. maja do završetka ovogodišnjeg zasedanja.

Patrijarh je u pozdravnoj reči na početku prve saborske sednice ukazao na suštinska pitanja života i misije Srpske pravoslavne crkve (SPC) u savremenom svetu.

Savremeni svet je, navedeno je u saopštenju, "prepun, s jedne strane, velikih duhovnih izazova i iskušenja, a sa druge strane i otvorenih mogućnosti za rad na duhovnoj obnovi našeg naroda".

Pažnja je posvećena bogoslužbenom proslavljanju i duhovno-kulturnom obeležavanju osamstogodišnjice sticanja autekefalnog statusa (1219 - 2019), kako na nivou čitave Crkve u manastiru Žiči i u Beogradu, u oktobru, tako i po svim njenim eparhijama.

"Valja istaći da će proslava biti nastavljena i tokom čitave iduće, 2020. godine, a odlučeno je i da se te iste godine molitveno i svečano obeleži još jedan značajan jubilej – stogodišnjica ujedinjenja pokrajinskih crkava u jednu jedinstvenu Srpsku pravoslavnu crkvu i vaspostavljanja njenog statusa autokefalne Patrijaršije", navedeno je u saopštenju SPC.

Sabor saslušao Vučićevo i Dodikovo izlaganje

Na poziv Sabora, Patrijaršiju su posetili predsednik Srbije Aleksandar Vučić i predsedavajući Predsedništva Bosne i Hercegovine Milorad Dodik.

"Posle zasedanja, u svečanoj dvorani za prijeme, Sabor je sa dužnom pažnjom saslušao izlaganja dvojice srpskih lidera o stanju i problemima našeg naroda u Srbiji i Republici Srpskoj, ali i šire, kao i o naporima i neravnopravnoj borbi sa moćnicima za očuvanje Kosova i Metohije u sastavu Srbije i o podršci i sveobuhvatnoj pomoći države Srbije našem narodu da opstane na najsvetijoj srpskoj zemlji, Kosovu i Metohiji, i, paralelno, o bratskoj saradnji državnih organa, obrazovnih i kulturnih ustanova i svih ostalih nosilaca javne odgovornosti u Srbiji i u Republici Srpskoj, na dobro našeg naroda s obe strane Drine i na njegovo opšte dobro, ma gde da živi", saopštila je SPC.

Tokom Sabora održana je i sednica Centralnog tela za dovršenje Spomen-hrama Svetog Save na Vračaru, sa izveštajem o svim dosadašnjim radovima.

Kao i svake godine, Sabor se bavio i pitanjima crkvene prosvete i stvaranjem uslova za normalno funkcionisanje Patrijaršijske biblioteke i Muzeja i Arhiva SPC. Izabran je novi vršilac dužnosti rektora Bogoslovije Svetog Arsenija Sremca u Karlovcima, protojerej mr Jovan Milanović.

Raspravljalo se i o saradnji Crkve sa nadležnim organima Srbije u procesu revitalizacije Sremskih Karlovaca i stvaranja uslova za njegovu novu - u stvari staru - ulogu važne duhovne, kulturne i obrazovne košnice srpskog naroda.

Izmenjen je datum praznovanja svetog Pajsija, patrijarha pećkog: umesto 2. oktobra njegov spomen će se vršiti 3. oktobra na osnovu novootkrivenog zapisa na njegovim svetim moštima.

Sa žalošću je konstatovano delovanje raznih raskolnika i sektaša.

Saslušani su i analizirani izveštaji o radu Svetog Arhijerejskog Sinoda i eparhijskih arhijereja, kao i dobrotvorne fondacije "Čovekoljublje" i drugih fondacija i službi Srpske Pravoslavne Crkve u proteklom periodu.

Izvršena je arondacija pojedinih eparhija tako što je Eparhija banjalučka ustupila jedan broj crkvenih opština, odnosno parohija, Eparhiji bihaćko-petrovačkoj, a Eparhija zvorničko-tuzlanska Eparhiji dabrobosanskoj.

Razmotreno je stanje Crkve u regionu 

Sabor je jednoglasno dodelio orden Svetog Save prvog stepena dr Dimitriju (Trakatelisu), donedavno arhiepiskopu američkom u jurisdikciji Carigradske Patrijaršije, za njegovu ljubav i dobročinstva učinjena eparhijama SPC u Americi.

Razmotreno je i stanje SPC u bivšim jugoslovenskim republikama, pri čemu je konstatovano da su animoznost i diskriminacija u odnosu na SPC prisutne, u većoj ili manjoj meri, gotovo svuda – u Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini, Severnoj Makedoniji, a naročito u Crnoj Gori, gde je nedavno potvrđen antievropski i anticivilizacijski predlog zakona o Crkvama i verskim zajednicama.

"Tim nacrtom zakona se specijalno i namerno diskriminišu Eparhije crnogorsko-primorska i budimljansko-nikšićka, a predviđa se čak i otimanje svetih hramova i njihovo proglašavanje za vlasništvo države (!). Takva rešenja ukidaju neotuđivo pravo građanina na slobodu veroispovesti i savesti i predstavljaju direktno mešanje u unutrašnje crkvene poslove", navodi se u saopštenju.

Tu su i pokušaji nasilnog oduzimanja svetinja u korist kanonski nepriznate Crnogorske pravoslavne crkve i pretnje da će biti srušene pojedine bogomolje (crkva na planini Rumiji i krstionica na Prevlaci).

"Naravno, svuda – i u Crnoj Gori, i u Hrvatskoj, i drugde – ima ne malo časnih pojedinaca i čitavih zajednica i organizacija koje se zalažu za pravdu i slobodu svih", ističe SPC.

"Teško je i stanje autonomne Ohridske Arhiepiskopije u Severnoj Makedoniji, gde trenutno nema direktnog progona arhiepiskopa Jovana, episkopa, klirika, monaha i vernika, ali im stalno nad glavom visi Damoklov mač novog sudskog gonjenja", saopšteno je sa Sabora.

Uprkos tome, SPC se i dalje, kao i do sada, zalaže za dijalog sa tamošnjom Crkvom i za rešenje problema na autentično kanonskoj osnovi.

Episkop zapadnoamerički Maksim je izrazio žaljenje zbog svoje nesmotrene i neprimerene izjave u jednom intervjuu da je Sveti Sava na nekanonski način izdejstvovao autokefaliju srpske crkve. "Ta izjava je mnoge sablaznila. Izjavio je pred Saborom da prihvata da je Sveti Sava postupio besprekorno, po svetim kanonima, prilikom sticanja autokefalije i, najzad, zatražio i dobio oproštaj od Sabora", navedeno je u saopštenju.

Povodom javnih stavova za obaveznu vakcinaciju dece ili protiv nje, Sabor smatra da treba uvažiti razloge naučne medicine, ali i bojazan roditelja od njenog primanja.

O raskolu u Ukrajini 

Najveći problem pravoslavne crkve danas jeste crkveni raskol u Ukrajini i promašeni pokušaj Carigradske Patrijaršije da taj problem reši "preko kolena", na svoju ruku, bez dijaloga sa kanonskom Crkvom u Ukrajini i sa Ruskom pravoslavnom crkvom kao celinom i bez svepravoslavnog savetovanja.

S tim u vezi, Sabor ostaje pri svom dosadašnjem stavu: naša Crkva ne priznaje novoustanovljenu paracrkvenu strukturu u Ukrajini, na čijem čelu su građani Denisenko i Dumenko, a nalazi se u liturgijskom i kanonskom opštenju samo i isključivo sa kanonskom Ukrajinskom pravoslavnom crkvom, na čijem čelu se nalazi mitropolit Onufrije, i sa svim ostalim kanonskim pravoslavnim crkvama.

"Sabor po ko zna koji put izražava svoju zaprepašćenost i ogorčenost usled nekanonskih upada episkopa i sveštenika Rumunske pravoslavne crkve u eparhije Srpske pravoslavne crkve u Istočnoj Srbiji.

Odnosi sa Rimokatoličkom crkvom i sa Crkvama reformacije u Srbiji, kao i sa Islamskom zajednicom Srbije, tradicionalno su dobri i korektni, što se, nažalost, ne može reći za odnose sa određenim krugovima Rimokatoličke crkve u Hrvatskoj i Islamske zajednice u Bosni i Hercegovini.

Članovi Svetog Arhijerejskog Sinoda u novom sazivu su mitropolit dabrobosanski Hrizostom i episkopi bački Irinej, šumadijski Jovan i kruševački David.