Vulkan na Santoriniju i nivo mora

Nivo mora verovatno utiče i na druge svetske vulkane, kažu istraživači. Većina svetskih vulkanskih sistema nalazi se u okeanima ili blizu njih. Ijan Stjuart, geolog iz Kraljevskog naučnog društva Jordana u Amanu, koji nije bio uključen u rad, navodi da se računanjem tih faktora može preciznije prognozirati opasnost od vulkana. Santorini se sastoji od ostrva koja okružuju centralni vrh vulkana koji viri iz Egejskog mora. Ceo vulkan je nekada bio iznad vode, ali strahovita erupcija do koje je došlo oko 1600. godine p. n. e. prouzrokovala je delimično spuštanje vulkana, formirajući lagunu. Ta erupcija je poznata po tome što je uništila minojsku civilizaciju i nadahnula legendu o izgubljenom gradu Atlantidi.

Da bi istražili kako nivo mora može uticati na vulkan, istraživači su napravili kompjutersku simulaciju komore sa magmom na Santoriniju, koja se nalazi oko četiri kilometra ispod površine vulkana. U simulaciji, kada se nivo mora spustio oko 40 metara ispod današnjeg nivoa, kora iznad komore sa magmom se - raspala. „To bi dalo priliku magmi, koja je uskladištena ispod vulkana, da se pokrene nagore i probije do površine", kaže koautor studije Kristofer Satou, geograf sa Univerziteta Oksford Bruks u Engleskoj. Prema simulaciji, trebalo bi da prođe oko 13.000 godina da se te pukotine prošire do površine i probude vulkan. Nakon što nivo vode ponovo poraste, trebalo bi da prođe oko 11.000 godina da se pukotine zatvore i erupcije prestanu. Tim ovog naučnika testirao je predviđanja simulacije upoređujući istoriju erupcije vulkana na Santoriniju (sačuvanu u slojevima stena) sa dokazima o nekadašnjim nivoima mora dobijenim iz morskih sedimenata. Sve, osim tri, od 211 dobro poznatih erupcija vulkana u poslednjih 360.000 godina, dogodile su se u periodima kada je bio nizak nivo mora, kako je pokazala simulacija. Do takvih perioda niskog nivoa mora dolazilo je kada je veći deo Zemljine vode bio zatvoren u glečerima tokom ledenog doba. „To je zaista intrigantno i zanimljivo, a možda i ne čudi, budući da su druge studije pokazale da su vulkani osetljivi na promene", kaže Emili Huft, geofizičarka sa Univerziteta u Oregonu, u Judžinu. Na Islandu je, na primer, zabeležen porast vulkanskih erupcija nakon otapanja glečera koji su se nalazili iznad vulkana.

Ipak, Satou navodi da nisu svi vulkani osetljivi na promene nivoa mora, što zavisi od dubine komore sa magmom i osobina njenog pokrivača.