Tajne svetske biblioteke

Ispod dela ulica u jednom predgrađu Damaska, nalazi se niz tajnih polica sa knjigama koje su spasene iz bombardovanih zgrada. Tokom protekle četiri godine, za vreme opsade predgrađa, volonteri su prikupili 14.000 knjiga iz oštećenih domova.

Ovo skrovište je nazvano Sirijska tajna knjižara, a mnogi je vide kao vitalnu za svoje održanje: "U određenom smislu knjižara me je vratila u život", izjavio je za Bi Bi Si jedan redovni korisnik, Abdulbaset Alahmar. "Mislim da baš kao što telu treba hrana, duši su potrebne knjige."

Biblioteka pećina

Jedno od najmisterioznijih skrivenih biblioteka je poznata kao Biblioteka pećina.

Na obodu pustinje Gobi u Kini postoji deo mreže pećinskih svetilišta u Dunhuangu koji zovu Mala pećina hiljadu Buda. Ona je bila zapečaćena skoro hiljadu godina. 1900. godine taoistički sveštenik Vang Juanlu, neslužbeni zaštitnik pećine, otkrio je skrivena vrata koja vode u komoru ispunjenu rukopisima koji datiraju od četvrtog do jedanaestog stoleća.

Vlasti te provincije su pokazale malo interesovanje kada im se Vang javio, ali se vest o pećini prošila i istraživač mađarskog porekla Aurel Stein ga je ubedio da proda oko deset hiljada manuskripata. Potom su dolazile delegacije iz Francuske, Rusije i Japana i većina tekstova je nestalo iz pećine. "Njujorker" je pisao o tome da je do 1910. kada je kineska vlada naredila da se ostatak tekstova prebaci u Peking, tamo ostalo samo petina dokumenata.

Uprkos tome mnogi od originalnih manuskripata se danas mogu videti. Inicijativa da se kopije digitalizuju je bila pokrenuta 1994. godine. Međunarodni Dunhuang projekat je vodila Britanska biblioteka sa partnerima širom sveta. To znači, kako je ocenio "Njujorker", da istraživači, na primer, mogu ispitati najstarije grafikone zvezdanog sistema, ili pročitati molitvu koju je na hebrejskom napisao trgovac iz Vavilona u Kini, ili videti ugovor za ropkinju koja je prodavana kako bi se namirio trgovački dug za svilu.

Misterija zatvaranja pećine?

Niko ne zna zašto je pećina zapečaćena. Stein je tvrdio da je to bio način da se rukopisi koji se više ne koriste sklone, ali su bile previše važni da se bace - bili su nešto kao "sveti otpad", a francuski istraživač Pavao Peliot veruje da se to dogodilo 1035. godine, kada je Dunhuang napadnut u jednom ratnom pohodu. Kineski naučnik Rong Ksinjiang je sugerisao da je pećina zatvorena zbog bojazni od invazije sa islamske strane sveta, koja se nije nikad dogodila.

Šta god da je razlog zbog koje su spisi sakriveni, ova pećina čuva drugačije, alternativne zapise o istoriji koji su otkriveni tek pre jednog stoleća. Jedan od dokumenata iz Dunhuanga je Diamnog Sutra - kako je procenila Britanska biblioteka veoma važan budistički sveti tekst koji datira iz 868. godine, kao jedan od najstarijih sačuvanih rukopisa štampanih u knjizi. To podseća na činjenicu da papir i štampa nisu nastale prvobitno u Evropi, Štampanje je počelo kao oblik molitve, navodi "Njujorker", kao što je bilo ostavljanje zapisa na Zapadnom zidu u Jerusalimu, ali u ovom slučaju to je bilo u industrijskom vidu. 

 Pripremila: Vanja Delić