Ćilim iz vremena Karađorđevića u Podzemnom gradu u Malom Zvorniku

Desetak ručno tkanih ćilima sa motivima državnih insignija Kraljevine Jugoslavije sačuvano je u muzejima širom zemlje. Jedan od njih od nedavno je izložen u Podzemnom gradu Karađorđevića u Malom Zvorniku, jedinstvenom muzeju u steni koji je tridesetih godina dvadesetog veka trebalo da služi kao tajno ratno sklonište.

Ručno tkan u čast kralja Aleksandra Karađorđevića, devedesetogodišnji ćilim delio je sudbinu svog naroda kroz različita istorijska previranja. Izrađen je u leto 1934. godine kao dar za mladenački sto na svadbi ćerke uglednog kafedžije iz Zaječara. Danas jedan je od retkih iz tog vremena sa oznakama Kraljevine Jugoslavije.

"Ćilim je imao čudnu sudbinu, tih godina prilikom oslobođenja Zaječara, nalazio se u jednoj zgradi koja je preživela sve te borbe i vlasnici nisu hteli da ga unište, već su ga stavili u jedan kovčeg u devojačku spremu i tako je on preživeo te posleratne godine.

Razumljivo je zašto je tako malo ćilima sačuvano, jer su oni bili relikvija za pobednike nekih prošlih vremena kraljevine koja je u tom trenutku bila omražena i svi ti ćilimi koji su pronalaženi ili su sklanjani,zaturani, spaljivani, uništavani, jer su za sobom mogli da povuku i gazdu tog ćilima, domaćina“, rekao je Zoran Tošić, kustos u Podzemnom gradu Karađorđevića.

Ćilimi su nekada bili neodvojivi deo istorije svih kraljevskih porodica, ali i običnih ljudi. Upravo zbog toga, neizstovani su deo postavke u nekadašnjem tajnom ratnom skloništu građenom po nalogu kralja Aleksandra, a danas muzeju. Više od 75 prostorija iskopanih u kamenu skrivaju brojne priče o zbivanjima na Balkanu u periodu između dva rata.

„Jedna od najlepših priča je priča o srpskim ćilimima. Ćilimi su krasili svadbenu povorku kralja Aleksandra Karađorđevića i kraljice Marije i naravno to je jedan od razloga zašto su toliko zastupljeni u ovoj izložbi u Podzemnom gradu "Kamena devojka", ima ih preko trideset. Podzemni grad je tajna po sebi postoji još nekoliko tajni, a to je pre svega tajna o tajnom prolazu ili prolazu ispod reke Drine“, rekao je Zoran Tošić, kustos u Podzemnom gradu Karađorđevića.

Istorija dinastije Karađorđević ujedno je, kažu, i svedočenje o jednoj državi i narodu u njoj. Zato ćilimi, ali i ostali predmeti iz tog vremena u jedinstveni muzej na desnoj obali Drine stižu iz svih krajeva Srbije, ali i Republike Srpske.