Misteriozni putevi umetnosti: Šta otkriva pronađeni deo „Epa o Gilgamešu“

I dok francuski naučnik Kote istražuje portret i skicu koji su naslikani na platnu ispod Mona Lize, a u Knjizi duhova, srednjovekovnom rukopisu o kralju Arturu naučnici tek sada otkrivaju ljudske likove, u muzeju u Južnom Kurdistanu pronađen je jedan od izgubljenih delova čuvenog „Epa o Gilgamešu“.

U uslovima usmenog prenošenja i kasnije prepisivanja drevnih priča o uručkom kralju, nastalo je nekoliko varijanti epa, a sve imaju isti sadržaj – prijateljstvo Gilgameša i Enkidua i pustolovine kroz koje prolaze, Enkiduovu smrt, Utnapištimovu priču o potopu i neuspešnu potragu glavnog junaka za besmrtnošću.

Verzija koju danas poznajemo otkrivena je u gradu Ninivi, 1853. godine. Ep ima 12 ploča, a događaji su hronološki prikazani. Istorijski kralj Gilgameš bio je peti vladar dinastije iz Uruka, a narod mu je u svojim himnama i kasnije epu pripisivao božanske osobine.

Sa svojim prijateljem, Enkiduom, on savladava čudovišnog Humbabu i čarobnog bika. I dok su ti događaji prikazani u svetlu junakove snage i neustrašivosti, novootkrivena ploča u muzeju u Sulejmaniji sadrži dvadesetak rečenica koje dopunjuju petu ploču, a one govore o osećanju krivice posle ubistva Humbabe, koji je predstavljen kao kralj, a ne kao čudovište.

Zanimljiv je i način na koji je ploča otkrivena: u ratu u Iraku izgubljeno je mnogo vrednih kolekcija i artefakata, a muzej se trudio da ih što više sačuva. Godine 2011. otkupio je osamdeset glinenih ploča od nepoznatog lica, a analizom jedne od njih ustanovljeno je da se radi o delu pete ploče epa.

I dok čekamo prevod ostalih ploča koje će verovatno dati drugačiju dimenziju delu, treba istaći ogroman značaj ovog otkrića, s obzirom na to da je reč o jednom od najvažnijih dela u istoriji civilizacije i književnosti.