Sećanja svedoka na fašističke racije u Žablju i Čurugu

Tog januara 1942. godine mađarske okupacione snage su na svirep način ubile i pod led Dunava i Tise bacile najmanje 4.500 ljudi.

Racija je počela 4. januara u Šajkaškoj oblasti, odnosno u Žablju i u Čurugu, gde je ubijeno oko 1.300 ljudi.

"Jasno je da je napad na Šajkašku imao jednu istorijsku pozadinu. Danas je to manje poznato, ali Šajkaška je bila jedina isključivo srpski naseljena oblast u tadašnjoj Bačkoj. Gotovo etnički čista srpska teritorija i ona jeste predstavljala kičmu i pesnicu političkih zahteva koje su Srbi imali na ovim prostorima u 17, 18. i 19. veku", ističe istoričar Petar Đurđević.

Dva dana pred Božić, fašisti su sa ulica Čuruga i iz kuća počeli da odvode žrtve. U patrolama su bili lokalni Mađari, koji su vojnicima upirali prstom u kuće dotadašnjih komšija.

"To je bio lokalni Mađar. Bio je Briletovoj ulici. Kô sada kada bih ga gledao. Tako sam ga upamtio", priča jedan od svedoka racije Milan Čelović.

Konstantin Drakućić iz Žablja, koji je takođe bio svedok racije, seća se tih dana. "Došao je od matorog brat od ujaka i upali su žandari. Pitaju ko je, kaže matori, moj brat – i oterali ga i ubili", rekao je Konstantin.

U tri žitna magacina u Čurugu ubijen je najveći broj žrtava, a jedan je danas muzej, gde se vide rupe od metaka. Samo u jednom ubijeno je 500 ljudi, a njihovi leševi bačeni su pod led Tise.

Nakon Šajkaške, 21. januara iste godine počinje Novosadska racija.

"U noći između 20. i 21. januara, grad je bio blokiran, što znači da nije moglo da mu se priđe. Prekinute su sve telefonske komunikacije. Otvorena je samo jedna telegrafska linija između Novog Sada i Budimpešte i zatim je započeto to surovo izvršavanje", rekao je Đurđević.

U roku od tri dana, u najvećem zločinu u istoriji tog grada, pod led je bačeno više od 1.300 Novosađana.

"Poluobučene ljude, bose i u papučama terali su na Štrand, tamo su ih ubijali mitraljezima", priseća se Mirjana Niketić.

Ne pamte samo Žabalj, Čurug i Novi Sad. Racija je sprovedena i u Šajkašu, Gopođincima, Mošorinu, Srbobranu, Đurđevu, Titelu, Loku, Gradinovcima, Vilovu, Temerinu i Bečeju.

Opširnije o zločinu u Južnoj Bačkoj u emisiji "Oko magazin" – sutra u 18.25 na Prvom programu RTS-a.