Šta se sve može naći na Uneskovoj listi kulturnog nasleđa

Već sedam godina najstarije ravničarsko utvrđenje u Evorpi, Smederevska tvrđava, iz 15. veka koja se prostire na 11 hektara zemljišta je kandidati za upis na listu svetske baštine Uneska. Ikao je na preliminarnoj listi i dalje se procenjuje njena očuvanost.

"Planira se, sad će ubrzo i kraj građevinske sezone, da se sledećeg proleća stigne i do one kose kule na ulasku. Sve su to uslovi koje moramo da ispunimo da bi se videlo da se i mi staramo o tvrđavi, naravno paralelno sa tim da se dovrši arheloško iskopavanje", kaže Goran Jošović, v.d. direktora JP "Smederevska tvrđava".

Složena procedura nije jedini razlog zbog kojeg je Srbija pravila pauze u nominovanju kulturnog nasleđa. 2005. tamo se našlo Miroslavljevo jevanđelje kao i arahivska građa Nikole Tesle.

Decenija je prošla dok tamo nije bio i telegram objave rata Austrougarske Srbiji. Od iste godine na Uneskovoj listi nematerijlnog kulturnog nasleđa je srpka slava, a na onoj koja beleži nepokretno kultrno nasleđe Stećci.

"To je težaki dug put, spomenici moraju da ispine određene uslove, znači, da su autentnični, da imaju integritet i da imaju neku univerzalnu vrednost za neko veće područje, više nacija više država", kaže Dejan Masliković iz Ministarstva kulture i informisanja.

Više jedinica kulturnog nasleđa u Srbiji su i dalje na čekanju.

"Prvi na redu je Bač, ali kao jedna celina, prirodno-kulturna celina gde pored tog nekog prirodnog okruženja imako i spomenik kulutre manastir Bođani, Franjevački manastir, Donžon kulu i tursko kupatilo - to ide kao jedna celina", kaže Masliković.

Iako, kako kažu istoričari, raspolažemo stručnim i logističkim kapacitetima i dalje ne uspevamo da vredne kandidate pozicioniramo.

"Nikako da odredimo prioritete u zaštiti i prezentaciji kulturnog nasleđa, a samim tim i one segmente kulturnog nasleđa koji se potencijalno mogu naći na Unsekovoj listi svetskog kulturnog nasleđa. Dakle, to je nešto što predstavlja šum na vezama, čini mi se na ustanovama kulture, između stručnjaka ustanova kulture i države", kaže Dejan Ristić, istoričar, bivši sekretar za kulturu.

Lepenski vir je još pre devedesetih godina bio nominovan za Unsekovu listu. Izmeštanje sa originalne lokacije, i moguće oštećenje potencijalna su prepreka ovom procesu.