Priča jedne stare fotografije iz Amerike

U vremenu skoro pa opšte izolacije po stanovima i kućama, i srpska dijaspora u Americi se preselila na društvene mreže. Jedna od njih je i fejsbuk grupa Virtual Zabava na kojoj njeni članovi postavljaju audio i video snimke starih srpskih pesama i melodija, kao i fotografije napravljene pre 30, 40 i više godina. Tako je jedna fotografija zaslužila, čini mi se, počasno mesto.

Fotografiju stare srpske prodavnice u gradu Džolije (eng. Jolliet), oko 50 kilometara jugozapadno od Čikaga, postavila je Dženet Belfild (Janet Belfield), unuka Đorđa Jovanovića, poznatog trgovca iz ovog grada. Priča počinje 1887. godine kada se u Pirotu, kao treće dete Ante i Kate Jovanović, rodio Đorđe, što je zabeleženo u crkvenim knjigama tog vremena, uz podatak da je kum bio Mijail Pešič, pirotski trgovac (izgleda da je to odredilo buduće zanimanje junaka naše priče).

Sa 23 godine se odlučuje da preko francuske luke Avr, američkim brodom SS Čikago, 10. jula 1910. stigne na dokove Njujorka. Odmah produžava dalje ka zapadu i zaustavlja se pored Čikaga, gde u Džolijetu kupuje stambenu zgradu sa lokalom u prizemlju.

I tako 1912. godine osniva Serbian Food Store, prvu srpsku prehrambenu prodavnicu u Džolijetu, mestu na kome se rado okupljaju naši zemljaci tog vremena. U to doba u gradu još nije bila izgrađena srpska pravoslavna crkva, tako da Đorđe odlazi u rusku pravoslavnu crkvu svetog Nikole u kojoj upoznaje i svoju buduću suprugu Meri (devojačko Pedli, eng. Padley) Jovanović sa kojom se tu i venčava 3. juna 1917. godine (Merini roditelji, Roman i Ana Pedli, su bili jedni od osnivača ove ruske crkve). Porodica se širi i postaje bogatija za Daniela (1918), Aleksandra (1919), Danicu (1921), Ričarda (1924), Đorđa Mlađeg (1929) i Radovana (1935).

Srpska zajednica u Džolijetu se ubrzano širi tako da je Đorđe Jovanović bio jedan od osnivača srpske crkve Svetog Đorđa 1928. godine. Deda Đorđe 1938. godine dobija američko državljanstvo, a zanimljiv detalj na sertifikatu koji to i potvrđuje, jeste da je na njemu postojala rubrika u kojoj se rukom upisivao broj godina od sticanja nezavisnosti Sjedinjenih Američkih Država u trenutku kada bi neko dobijao državljanstvo te države. Ozbiljne države ozbiljno misle o svojoj prošlosti, sadašnjosti i budućnosti.

Nepunih dvadeset godina kasnije, Đorđe Jovanović Stariji umire 1955. a njegova supruga Meri drži prodavnicu do 1967. godine. Na mestu nekadašnje prodavnice u ulici Irving danas se nalazi stambeni objekat koji često posećuje treća, četvrta i peta generacija Jovanovića u Americi.

Dženet Belfild, unuka Đorđa i Meri Jovanović, seća se vesele igre u prodavnici i ujaka koji su stajali iza pulta za sečenje mesa.

„Sećam se da je ulaz u prodavnicu bio sa prednje strane, a da su sa bočne strane bila dva ulaza - jedan je bio ulaz u bar a drugi je vodio ka stepenicama našeg stana na spratu. Veoma sam ponosna na svoje srpsko poreklo, iako nikada nisam bila u zemlji svojih predaka. Deda Đorđe je mnogo voleo srpsku muziku, tradiciju i uopšte sve što je predstavljalo srpstvo, i to je preneo na nas mlađe.

U Džolijetu sam pevala u crkvenom horu „Mita Topalović" a moja majka Danica, koju su svi iz ljubavi zvali „Da", bila je dirigent tog hora. Tu tradiciju naše porodice nastavila je Aleksandra (Jovanović) Starčević koja već više od 30 godina rukovodi horom.

Pomenula bih i doprinos moje ujne Darlen (devojačko Vuičić) Jovanović, koju je Sveti sinod Srpske pravoslavne crkve u Beogradu januara 2015. godine odlikovao Ordenom „Carice Milice" za sve što je uradila na organizaciji crkvenog i svih ostalih okupljanja srpske zajednice u Džolijetu", kaže Dženet Belfild.