Rimski novčići svedoče o usponu imperije


Pre nego što je Rimsko carstvo postalo svetska imperija koja se prostirala na impresivnih 5,7 miliona kvadratnih kilometara, bilo je tek država u usponu ugrožena od tada najvažnije pomorske sile na Mediteranu ‒ Kartagine. Kartagina ‒ antički grad-država ‒ nalazila se na severu Afrike, na teritoriji današnjeg Tunisa. U istoriji je zapamćena po tri punska rata koja je vodila sa Rimom, a najviše po čuvenom prelasku njenog vojskovođe Hanibala preko Alpa na slonovima.

Teorija istoričara da se Rim obogatio nakon pobede nad Kartaginom u Drugom punskom ratu (od 218. do 201. g. p. n. e.) sada je potkrepljena nalazima nove studije o starom metalnom novcu, koji potvrđuju da je to zaista bila ključna prekretnica za Republiku.
Bogatstvo koje je Rim stekao od plena i ratnih reparacija pomoglo je da se finansira njegov uspon. Pored toga, po odredbi mirovnog ugovora, Kartagina mu je predala i kontrolu nad Iberijskim poluostrvom. To je, kako ističu naučnici, omogućilo Rimljanima pristup španskim rudnicima srebra.

Katrin Vestner sa Univerziteta Gete u Nemačkoj jeste postdoktorski istraživač arheometrije, grane arheologije koja se bavi datiranjem pronalazaka. Njen tim je otkrio da većina analiziranih rimskih kovanica potiče iz razdoblja koje počinje tokom Drugog punskog rata. Prema njihovim saznanjima, novčići su napravljeni od srebra iz španskih rudnika, a ne iz grčkih kolonija na jugu Italije i Sicilije. 


Koristeći masenu spektometriju, naučnici su analizirali izotope olova na uzorcima dobijenim sa 69 kovanica iz perioda od 310. do 101. g. p. n. e. Na taj način su ustanovili tokom kog geološkog perioda je srebro iskopano. Olovo je indikator porekla srebra s obzirom na to da se ili nalazi u rudi iz koje se srebro odvaja ili se dodaje kao deo procesa prerade. 


Tim je potom uporedio starost metala od koga je iskovan novac i geološke periode kada su formirani slojevi različitih ruda na zapadnom Mediteranu, uključujući Španiju, Francusku, severnu Afriku, Italiju i Malu Aziju. Došli su do zaključka da su od 69 rimskih kovanica koje su ispitivali, najverovatnije 52 napravljene od metala iz Španije. Ista 52 novčića iskovana su između 209. i 101. g. p. n. e. Ovaj podatak je značajan jer je upravo 209. g. p. n. e. došlo do prekretnice u Drugom punskom ratu, kada je Rim osvojio Novu Kartaginu u Španiji.


Dok je srebro u metalnom novcu pre toga poticalo iz rudarskih područja u južnoj Italiji i Siciliji koja nisu bila pod rimskom vlašću, period nakon Drugog punskog rata označio je novu eru za rimsku ekonomiju, smatraju naučnici Univerziteta Gete. Ističu da su ratne reparacije i plen od pljačkanja gradova, a zatim i rude iz rudnika na osvojenim teritorijama, kao što je špansko srebro, doprineli da Rimska republika postane vodeća supersila tog vremena.

Bogatstvo Rima stečeno nakon 209. g. p. n. e. podstaklo je shvatanje da su ratovi zapravo finansijska ulaganja koja se mogu naknadno isplatiti, ako pobedite, izjavila je Katrin Vestner.


Ova studija je deo većeg projekta u okviru koga bi trebalo da se analiziraju 164 metalna novčića pronađena duž zapadnog Mediterana, a nastala između 550. i 101. g. p. n. e. Cilj naučnika je da dobiju više dokaza o tome kako se politička moć može pratiti preko snabdevanja metalima.