Kako da sačuvamo srpski jezik

Primenivši brojne mogućnosti novih informatičkih tehnologija, mr Milorad Simić je jezičkom i leksičkom bogatstvu srpskog jezika pružio savremenu potporu ‒ kreirao je lingvistički softver za profesionalnu obradu teksta na računaru. Pored Programskog paketa RAS, izradio je sa saradnicima pravopisni i gramatički rečnik srpskoga jezika i digitalizovao značajna leksikografska izdanja, poput Rečnika srpskoga jezika, Vukovog Srpskog rječnika, Daničićevog Rječnika iz književnih starina srpskih i Miklošićevog Staroslovenskog rečnika. Za Internet portal RTS-a mr Simić je govorio o savremenim metodama pomoću kojih možemo očuvati bogatstvo srpskog jezika i unaprediti jezičku kulturu.

Kako ste, kao filolog, ušli u svet savremenih tehnologija i došli na ideju da formirate softversku zaštitu srpskog jezika?

‒ Sticajem okolnosti i ličnom vizijom ja sam se pre 20 i više godina opredelio za softver, kao najpodesnije sredstvo za zaštitu srpskoga jezika. Istinu govoreći, bio sam pozvan da rešim problem podele reči na slogove koji je mučio grafičare, i rešio sam ga sa inž. Nenadom Bogojevićem. Tako je nastao prvi program RAS, najstariji srpski informatički brend. Kasnije sam sa inž. Žarkom Nikašinovićem uradio korektor, a sa inž. Nedeljkom Kuduzom konvertor. Time je od 1991. do 1995. zaokružen osnovni programski paket za profesionalnu obradu teksta na računaru, za poslovnu prepisku i obradu dokumentacije. Bio je to prvi korak u digitalizaciji srpskoga jezika.

Osnovni programski paket se nalazi na veb-sajtu srpskijezik.com. Šta on sve tačno sadrži i na koje sve načine može pomoći prosečnom korisniku računara, školarcu, studentu, ljudima u inostranstvu, ali i onima koji se svakodnevno bave jezikom?

‒ Rad na računaru je usavršeni rad na pisaćoj mašini, novi medij, s tim što sada imamo na usluzi jezička pomagala: kontrolu grešaka, pravopisni rečnik (uskoro i gramatički rečnik) i rečnike srpskoga jezika. Ne ustajemo iza stola, kao nekad, da iz biblioteke uzmemo knjigu, nego sve što nam treba imamo na računaru. Na stonom i pokretnom računaru imamo u svakoj prilici srpski jezik, a zahvaljujući sajtu srpskjezik.com imamo srpski jezik na bilo kojoj tački zemaljske kugle. Sa ovim softverom svak ima priliku da proveri i usavrši svoje jezičko znanje i da bez straha od grešaka u potpunosti pripremi tekst za objavljivanje.

Svoj rad ste usmerili i na formiranje pravopisnog i gramatičkog rečnika u digitalnoj formi. Na koji način se ta izdanja nadovezuju na već postojeću pravopisnu i jezičku literaturu?

‒ Kad je na dnevni red kod nas došlo pravopisno pitanje, shvatio sam da je pravopis ustav jezika i da srpski narod zaslužuje bar onakav pravopis kakav je objavljen 1960. godine. Posle četiri godine rada bio je urađen i digitalno objavljen Pravopisni rečnik srpskoga jezika od 123.000 reči, sa čvrstim logičko-gramatičkim načelima, kao kritičko izdanje, sa mestimičnim pregledom pravopisne prakse za poslednjih 50 godina (sa svim pravopisima u jednom pravopisu), sa ispravkama i obrazloženjima materijalnih grešaka u novim pravopisima, u nameri da to bude putokaz za popravak novoga pravopisa.
Prirodni nastavak pravopisnog rečnika predstavlja Gramatički rečnik srpskoga jezika, bezmalo od 118.000 akcentovanih reči, sa kompletnom promenom svih promenljivih reči. Rečnik će služiti kao informator, kao osnova za pisanje gramatika i kao baza za dvojezične i višejezične rečnike.

Radili ste i na digitalizaciji Rečnika SANU i dela Rečnika Matice srpske, zatim Vukovog Srpskog rječnika, koji se u besplatnoj formi već nalaze na sajtu, kao i digitalizaciji Rečnika iz književnih starina srpskih i Miklošićevog Staroslovenskog rečnika. Šta Vas je motivisalo da sopstvenim sredstvima pokrenete rad na tako opsežnoj jezičkoj građi?

‒ Pošto je jezik temelj naroda, a rečnici temelj jezika, sa saradnicima sam za vreme NATO agresije na Srbiju digitalizovao Rečnik SANU i tri poslednja toma Rečnika Matice srpske. (Među saradnicima posebno ističem doprinos grupe entuzijasta okupljenih oko Biblioteke RASTKO.) Srpski elektronski rečnik je objavljen 2005. godine, a kao besplatna digitalna verzija nalazi se od 2013. godine na sajtu srpskijezik.com, sa brojnim mogućnostima pretraživanja.
Dodatnom digitalizacijom Vukovog Srpskog rječnika, Daničićevog Rječnika iz književnih starina srpskih i Miklošićevog Staroslovenskog rečnika (sva tri 2008. godine) uspostavljena je rečnička vertikala, koja svedoči da Srbi već hiljadu godina imaju srpski književni narodni jezik, koji se vezuje isključivo za Vukovu reformu srpskoga jezika.

Vaša ideja je da sav urađeni softver bude pristupačan na besplatnom javnom servisu na internetu (na adresi srpskijezik.com). Šta je potrebno da bi se ta zamisao ostvarila?

‒ Ova ideja je pokrenuta 2013. godine, ali nije naišla na razumevanje u ministarstvima i sredstvima informisanja. Pored pomenutih rečnika, na sajtu srpskijezik.com bi se našli naši gotovi programi, koji bi mogli pomoći u očuvanju srpskoga jezika: program za pravopisno-daktilografsku proveru teksta (korektor) od 3.125.000 oblika; program za konverziju teksta iz latinice u ćirilicu i obrnuto (profesionalna verzija); program za podelu reči na slogove radi preloma teksta; program za ekavizaciju/ijekavizaciju srpskog književnog teksta.