Jovan Sterija Popović ‒ pisac ogromne kreativne moći i snage zapažanja

Jovan Sterija Popović, čuveni komediograf, satiričar, pisac ogromne kreativne moći i snage zapažanja, bavio se mnogim poslovima: pisao je udžbenike, radio na prosvetnom zakonodavstvu, organizovao prosvetni i naučni život, sredio Narodnu biblioteku i pokrenuo misao osnivanja Muzeja i Društva srpske slovesnosti.

Prva polovina 19. veka, u kojoj je živeo i stvarao, predstavlja doba presudnih revolucionarnih previranja u evropskom društvenom životu. Odraz tih zbivanja osetio se i u Vojvodini. Tu je srpska buržoazija snažno napredovala ekonomski, stvarala kadar naučnih i književnih radnika i podizala razne prosvetne i kulturne ustanove da bi se, kulturno osnažena, mogla lakše održati u ekonomskoj utakmici sa razvijenijim buržoazijama, austrijskom i mađarskom. Nacionalno osvešćena, demokratična i politički izdignuta, ona se borila protiv porobljivačkog austro-mađarskog feudalizma i zanosila mišlju nacionalnog oslobođenja.

Kao dramski pisac Sterija je bio uslovljen svojom epohom i sredinom koja je kulturno stremila naviše, a naročito pionirskim naporima pozorišnih radnika i dramskih pisaca u 18. veku i početkom 19. veka. Zato je on, zahvaljujući, naravno, svojoj ogromnoj umetničkoj nadarenosti, samo velika i sjajna sinteza i skokovit rezultat krčilačkih pregnuća i uspeha prethodne epohe. Ali on je stvorio srpski nacionalni repertoar i zato njemu pripada slava oca srpske drame i pozorišta.

Pod uticajem M. Vidakovića Sterija je napisao dva sentimentalno-romantična ljubavna romana „Boj na Kosovu" (1828) i „Dejan i Damjanka ili Padenije bosanskog kraljevstva" (1830). 

U istom duhu i stilu je pisao i svoje istorijske drame i tragedije, koje takođe nisu prešle među njegova vremena. Pisao ih je na osnovu građe iz Rajićeve „Istorije" i narodne epike. No njegove dramske idealizacije i ilustracije drevne prošlosti, iako umetnički i scenski uglavnom neuspele, plenile su nekada srca i nacionalno i romantično oduševljenih malograđanskih gledalaca jer su odgovarale njihovom književnom ukusu, shvatanjima i ideološkim stremljenjima. Usto su ubrzale stvaranje pozorišne publike i organizovanje stalnih pozorišta. Time su one u nacionalnovaspitnom pogledu izvršile značajnu istorijsku misiju. Danas su predmet književne istorije.

Priredio: Branislav Jarić