Tihe i skromne crkve brvnare

Kakva nam saznanja daju te građevine obično strmih krovova sa šindrom i tremom sa drvenim stubovima? Karakterističan izgled daju im i pravougaona vrata i mali broj prozora pored kojih je stajao drveni zvonik ili konak.

U severozapadnoj Srbiji, u dolinama Dunava i Save, Velike i Zapadne Morave danas se nalazi najviše crkava brvnara koje potiču uglavnom s kraja 18. i početka 19.veka. Međutim, istorijski izvori ukazuju na činjenicu da su crkve brvnare podizane na teritoriji Srbije još u srednjem veku.

 Samouki neimari gradili su ih u duhu tradicije, prema ustaljenom obliku koji nije mnogo odstupao od izgleda obične kuće. 

Namena tih skromnih crkvica nije bila isključivo religiozna. Mnoge od njih su u vreme ustanaka bile utočišta, mesta na kojima su donošene važne odluke, stecišta narodnih pokreta u novije doba srpske istorije. Njihova izgradnja bila je česta u vreme vladavine kneza Miloša Obrenovića.

Graditelji crkava brvnara potekli su iz narodne, seoske sredine. Plan jedne tipične crkve brvnare: pravougaoni jednobrodni plan sa višestranom ili polukružnom apsidom na temeljima od lomljenog kamena. Na drvenim zidovima crkve prisutni su rezbareni ornamenti živopisani folklorom određenog podneblja. Unutrašnjost je dekorisana ikonostasom od drveta, svećnjacima, naivnim svetačkim slikama, ikonama na drvetu, predmetima od metala, narodnim rukotvorinama od tekstila ili kože.

Njihov izgled, oblik i jednostavna građa svedoče o vremenu u kojem su nastale. Poreklom i svrhom pripadale su narodu kao njegov jedinstven stvaralački izraz. Danas predstavljaju izuzetne spomenike kulture.